Vì sao đi giày trượt băng có thể trượt dễ dàng trên mặt băng?

Vào mùa đông băng tuyết phủ đầy, trượt băng là một môn vận động mà hầu như ai cũng yêu thích. Khi đi giày trượt băng trượt đi dễ dàng trên mặt băng hoặc ngồi trên xe trượt tuyết vui đùa, bạn có nghĩ đến điều này không, tại sao khi đi giày trượt băng bạn có thể trượt dễ dàng trên mặt băng, còn ở trên mặt kính thì lại chẳng dễ dàng như vậy? Vì sao ma sát trên mặt băng nhỏ hơn nhiều so với trên mặt kính?

Hình 1: Thiết kế của giày trượt băng.
Hình 1: Thiết kế của giày trượt băng.

Có một điều kỳ lạ mà các bạn khó tin đó là ở chỗ giữa lưỡi dao trượt băng và mặt băng có một lớp nước, lớp nước giống như dầu nhờn làm giảm bớt ma sát khi trượt. Thế thì vì sao dưới lưỡi dao trượt băng lại có một lớp nước mỏng? Có một loạt giải thích cho rằng nguyên nhân là do áp suất. Cạnh lưỡi dao trượt băng rất nhỏ, khi người đi giày trượt băng đứng trên mặt băng, áp suất của cạnh dao đối với mặt băng rất lớn, vào lúc cường độ áp suất tăng lên, điểm tan của băng giảm thấp, vì vậy dưới cạnh dao xuất hiện một lớp nước.

Bên cạnh đó, điểm tan của băng tùy theo độ lớn của áp suất mà giảm thấp có thể nhìn thấy khi thông qua một hiện tượng đơn giản. Lấy một miếng băng lớn, lấy một sợi dây nhỏ ép trên mặt băng, dây rất nhẹ, băng không tan ngay, nếu treo một vật nặng ở hai đầu sợi dây thì áp suất của dây đối với mặt băng tăng lên, một lúc sau bạn sẽ thấy, một mặt sợi dây bị ép, mặt khác một bên băng tan, cuối cùng sợi dây lún vào trong băng.

Kết luận lại, nguyên nhân chủ yếu khiến băng hoặc tuyết tan thành nước là do lưỡi dao trượt băng hoặc bàn trượt tuyết khi chuyển động đã làm nảy sinh ma sát với bề mặt băng, tuyết, mà ma sát thì có thể tạo ra nhiệt, nó làm cho nhiệt độ ở nơi tiếp xúc của lưỡi dao trượt băng hoặc bàn trượt tuyết với mặt băng và mặt tuyết tăng cao, khiến băng và tuyết tan cục bộ, thế là dưới cạnh lưỡi dao trượt băng hoặc dưới mặt bàn trượt tuyết sẽ có một lớp nước mỏng có tác dụng như dầu bôi trơn giúp người trượt băng thoải mái thực hiện các động tác một cách mượt mà.